30 Mart – Uluslararası Sıfır Atık Günü: Gelecek İçin Atıksız Bir Dünya Mümkün mü?

Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 2023 yılında resmen ilan edilen 30 Mart – Uluslararası Sıfır Atık Günü, atık yönetimi, sürdürülebilir tüketim ve çevre dostu politikalar konusunda küresel farkındalığı artırmayı amaçlayan önemli bir gündür. Bu özel gün, israfı azaltmak, döngüsel ekonomiyi teşvik etmek ve doğaya zarar vermeyen bir yaşam tarzını benimsemek için uluslararası iş birliğini güçlendirme çağrısı yapmaktadır.

Plastik kirliliği, gıda israfı, elektronik atıklar ve yanlış atık yönetimi, gezegenimizin karşı karşıya olduğu en büyük çevresel tehditlerden biri haline gelmiştir. BM verilerine göre, dünya genelinde yılda yaklaşık 2 milyar ton katı atık üretilmektedir ve bunun yalnızca %19’u geri dönüştürülmektedir. Özellikle plastik atıkların doğada çözünmesi yüzlerce yıl sürebilmekte ve ekosistemler üzerinde geri dönüşü zor hasarlara yol açmaktadır.

Sıfır atık hareketi nedir ve neden önemlidir?

Sıfır Atık, kaynakların en verimli şekilde kullanılmasını, atık oluşumunun önlenmesini ve atıkların geri dönüştürülerek yeniden ekonomiye kazandırılmasını hedefleyen bir sürdürülebilirlik yaklaşımıdır. Bu sistem, "Azalt – Yeniden Kullan – Geri Dönüştür (3R: Reduce, Reuse, Recycle)" prensibine dayanmaktadır.

Sıfır atık uygulamaları, yalnızca bireyler için değil, şirketler, belediyeler ve hükümetler için de önemli bir çevresel ve ekonomik fırsat sunmaktadır. Daha az atık üretmek, enerji ve su tasarrufu sağlamak, karbon emisyonlarını azaltmak ve döngüsel ekonomiye katkıda bulunmak gibi pek çok faydası bulunmaktadır.

Sıfır atık için küresel eylem

Bu yılki Uluslararası Sıfır Atık Günü’nün teması “Sıfır Atık için Küresel Eylem” olarak belirlenmiştir. Bu tema, bireylerden devletlere kadar herkesin sıfır atık hareketine dahil olması gerektiğini vurgulamaktadır. Küresel ölçekte alınacak önlemler, atık krizinin önüne geçilmesinde kilit rol oynayacaktır.

Bazı ülkeler, sıfır atık hedeflerine ulaşmak için önemli adımlar atmaktadır:

• İsveç, atıkların %99’unu geri dönüştürerek neredeyse hiç çöp sahası kullanmıyor.
• Japonya’nın Kamikatsu Kasabası, sıfır atık politikasını benimseyerek atıklarını %80 oranında geri dönüştürüyor.
• Almanya, sıkı geri dönüşüm politikaları ile dünyada en yüksek atık geri dönüşüm oranına sahip ülkelerden biri.

Türkiye de 2017 yılında başlatılan "Sıfır Atık Projesi" ile atık yönetimi konusunda önemli adımlar atmıştır. Bu kapsamda kamu kurumlarında ve özel sektörde sıfır atık uygulamaları teşvik edilmekte, geri dönüşüm oranlarının artırılması hedeflenmektedir.

Dünya genelinde atık krizi

• Her yıl 400 milyon ton plastik atık üretiliyor ve bunun sadece %9’u geri dönüştürülüyor.
• Dünya genelinde üretilen gıdaların %30-40’ı israf ediliyor.
• Her yıl 50 milyon ton elektronik atık (e-atık) ortaya çıkıyor ve büyük bir kısmı doğru şekilde işlenmeden doğaya bırakılıyor.
• Tekstil endüstrisi, yıllık 92 milyon ton atık üreterek çevreye en çok zarar veren sektörlerden biri haline geldi.

Bu veriler, atık yönetiminin küresel bir kriz haline geldiğini ve sürdürülebilir çözümlere acilen ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir.

Bireysel olarak sıfır atık için ne yapabiliriz?

Sıfır atık hedefi, yalnızca büyük ölçekli projelerle değil, bireysel alışkanlıklarımızı değiştirerek de mümkün olabilir. Günlük hayatta küçük ama etkili adımlarla atık miktarını azaltmak hepimizin sorumluluğu. Çevreye duyarlı bir yaşam için uygulanabilir öneriler:

Plastik kullanımını azaltın: Plastik poşetler yerine bez çantalar, tek kullanımlık su şişeleri yerine cam veya metal şişeler, kağıt peçete yerine kumaş mendiller tercih ederek gereksiz atık üretimini en aza indirebilirsiniz.

Yiyecekleri değerlendirin, israfı önleyin: Tüketebileceğiniz kadar gıda satın alın, fazla yiyecekleri dondurun veya yaratıcı tariflerle değerlendirin. Unutmayın, gıda atıkları hem ekonomik kayıp hem de çevresel bir sorun!

Doğru ayrıştırın, geri dönüşüm yapın: Atıklarınızı organik, plastik, cam ve kağıt olarak ayırarak geri dönüşüm sürecine katkı sağlayabilirsiniz. Ülkenizdeki geri dönüşüm noktalarını öğrenerek atıklarınızı bilinçli şekilde yönlendirin.

Elektronik ve tehlikeli atıkların geri dönüşümüne dikkat edin: Eski piller, bozuk elektronik cihazlar ve kimyasal içeren atıklar doğaya zarar vermemesi için özel toplama merkezlerine teslim edilmelidir.

Daha az tüketin, daha bilinçli terihler yapın: Moda ve tüketim alışkanlıklarınızı gözden geçirin. Kaliteli ve uzun ömürlü ürünler tercih edin, ikinci el veya sürdürülebilir markalardan alışveriş yaparak doğaya olan etkinizi azaltın.

Toplum hareketlerine destek olun: Sıfır atık projelerine katılarak çevrenizde farkındalık yaratabilir, geri dönüşüm etkinliklerine veya atık toplama kampanyalarına gönüllü olarak destek verebilirsiniz.

30 Mart – Uluslararası Sıfır Atık Günü, bireylerin, şirketlerin ve devletlerin atık yönetimi konusunda daha bilinçli olmaları gerektiğini hatırlatan önemli bir farkındalık günüdür. Daha sürdürülebilir bir dünya için tüketim alışkanlıklarımızı değiştirmek ve atıklarımızı yönetmek zorundayız. Küresel iş birliği ve bireysel çabalarla, daha temiz, daha yeşil ve daha yaşanabilir bir gelecek mümkündür.